In een land dat bijna tweeduizend jaar gedompeld is geweest in heiligencultus spreekt het haast voor zich, dat ook bergen heilig kunnen zijn. Een Sacro Monte is een soort bedevaartsoord, een netwerk van via een parcours met elkaar verbonden kapellen waar de bezoeker kan bidden en mediteren. Je vindt ze vooral, maar niet uitsluitend, in Noord-Italië, in Piemonte en Lombardia. Negen van die heilige bergen vormen onder de naam Sacri Monti Italiani een stukje van het Werelderfgoed van de Unesco. Ze ontstonden in de 15e en 16e eeuw als alternatieve bestemming voor de plaatsen in het Heilig Land, die toen voor christenen niet meer bereikbaar waren. In feite vormden ze ook een instrument van de Kerkelijke politiek: de stichting van Sacri Monti werd na het Concilie van Trento gestimuleerd als onderdeel van de contrareformatie-campagne.
Een van die negen Sacri Monti is het Santuario di Crea, in de buurt van Moncalvo. Zoals alle heiligdommen van zijn soort ligt het verstopt in de bossen op een heuvel.
Volgens de overlevering zou de heilige Eusebius, bisschop van Vercelli, rond 350 de heuvel beklommen hebben met een houten Mariabeeldje en er het eerste oratorium gesticht hebben. De bisschop zou zich in het bijzonder ingespannen hebben om het christendom te brengen op oude heidense cultusplaatsen, waaronder ook Crea, en om de verering van Keltische godinnen te vervangen door die van de Madonna.
De geschiedenis van het huidige Santuario begint in 1589, toen de romaanse kerk die al eeuwen op de heuvel lag werd uitgebreid en de eerste kapellen werden gebouwd. Deze waren opgedragen aan het leven van Maria en in het bijzonder aan de ‘geloofsgeheimen’ van de rozenkrans. De kerk heeft nu een barok uiterlijk. Heel ontroerend is de fascinerende verzameling dankbetuigingen (ex voto's), een bonte collectie van devote huisvlijt die is ondergebracht in een zijruimte van de kerk.
Het aantal kapellen wisselde in de loop van de tijd. Vandaag de dag staan er 23 kapellen en vijf romatori (kluizen). De gebouwtjes zijn eenvoudig van opzet en allemaal verschillend van vorm. Maar binnenin vertonen ze een verbijsterende rijkdom aan taferelen, tot leven gebracht met polychrome beelden en fresco’s. De oorspronkelijke beelden zijn van terracotta, later zijn er gipsen figuren bijgeplaatst of zijn terracotta beelden bij restauraties vervangen door gipsen exemplaren.
Interessante wetenswaardigheid is, dat een deel van de beelden vervaardigd is door de Belgische broers Jan en Nicolaas de Wespin, die eerder ook werkten aan de Sacro Monte van Varallo. De fresco’s zijn deels van de hand van Guglielmo Caccia, bijgenaamd Il Moncalvo.
Pronkstuk op de top van de heuvel is de Cappella del Paradiso, eindpunt van het parcours. In deze ronde kapel vergaap je je aan de enorme, aan het plafond bevestigde beeldenkluwen van engelen en heiligen die ten hemel opstijgen en de kroning van Maria omlijsten.
Vanaf de kapel heb je ook een fraai uitzicht op de glooiingen van de laatste heuvels van Monferrato, die in de verte langzaam overgaan in de Povlakte.
Het is niet mijn gewoonte om in dit blog reclame te maken voor wie of wat ook, maar dit keer maak ik graag een uitzondering voor het onvolprezen hotel Cascina Spinerola https://www.cascinaspinerola.it in Moncalvo, dat ook een uitstekend restaurant herbergt. Van harte aanbevolen!
Fotocredits:
Foto's 4, 5, 13, 15, 16, 17, 18, 19, 20: Marco Sala (WikiMedia)
Foto 23: Stefano Bistolfi (WikiMedia)
Overige foto's: eigen werk