‘Bergvesting’, geeft het woordenboek als betekenis van ‘rocca’. Dan mag Rocca Calascio met recht exemplarisch heten, want deze burcht ligt niet alleen ín een gebergte óp een berg, maar lijkt met zijn massieve ruïneuze gestalte compleet vergroeid te zijn met de enorme rotspartij onder zijn voeten.
De rocca ligt op 1500 meter hoogte in wat nu het Parco Nazionale del Gran Sasso e Monti della Laga heet; in Abruzzo dus. Het kasteel werd in de 12e eeuw opgericht door de Normandiërs, die in die tijd heersten over Sicilië en grote delen van Zuid-Italië. Als onderdeel van een groter systeem van verdedigingswerken moest de rocca bijdragen aan controle van de nabijgelegen hoogvlakte Campo Imperatore, een belangrijk doorgangsgebied voor de seizoensgebonden overbrenging van de schapenkuddes (de transumanza). In de 15e eeuw behoorde de rocca toe aan de Toscaanse familie Piccolomini, die de burcht voorzag van nieuwe muren en vier ronde hoektorens. Het kasteel had een centrale donjon, die voor een groot deel nog steeds overeind staat, en was voorzien van een ophaalbrug over een fossa rond het bouwwerk. Of daar, bovenop een berg en op 1500 meter hoogte, water in gestaan heeft, kon ik niet achterhalen.
In 1703 werden de rocca en het vlak daaronder gelegen toenmalige dorp Calascio verwoest door een aardbeving. De meeste inwoners trokken weg naar, naar beneden de vallei in, waar zo het huidige Calascio ontstond. De ruïnes van hun huizen staan nu troosteloos langs het pad dat naar de rocca voert. Sommige van die gebouwen zijn in de laatste decennia met respect voor de lokale bouwstijl opnieuw opgetrokken en dienen nu als tweede woning of vakantieverblijf.
Ook het kasteel, dat al zo lang geen functie meer heeft, moet zich langzaam overgeven aan de elementen, ook al worden er af en toe conservatieve restauraties uitgevoerd. De scheidslijn tussen de natuur, die onverbiddelijk zijn eigendom terugverlangt, en datgene wat de mens gebouwd heeft, is op veel plaatsen nauwelijks nog waarneembaar. De bergflora overwoekert de verbrokkelende fundamenten en muren en het gruis gaat weer deel uitmaken van de berg die ooit zijn gesteente heeft moeten afstaan.
Vlakbij de rocca ligt, al even desolaat, het achthoekig kerkje Santa Maria della Pietà, gebouwd in 1596 op een plek waar volgens de legende de lokale bevolking een rekening vereffende met een bende briganti. Je vraagt je altijd weer af, hoe het mogelijk is dat mensen op dit soort onmogelijke plekken een dergelijk bouwwerk konden neerzetten.
Dat je hierboven naar alle kanten een schitterend uitzicht hebt, zal niet verbazen. Naar het noorden zie je de keten van de Gran Sasso, naar het zuidoosten de Maiella, naar het zuidwesten de Sirente-Velino, en beneden liggen de vlakte van Navelli en de vallei van de Tirino.
Rocca Calascio diende als filmset voor onder andere Ladyhawke (met Rutger Hauer) en In de naam van de roos.
fotocredit:
foto 1: onbekend
foto 32: Luca.ang, Wikimedia
foto 35: Ipnotik, Wikimedia
Overige foto's eigen werk