Tegen elkaar opbieden als het gaat om de ouderdom van olijfbomen lijkt soms wel een nationale sport in Italië, en in andere Zuid-Europese landen zal dat wel niet anders zijn. 500 jaar, 1000 jaar, 1500… wie troeft over? Een klein probleempje is dat die claims vaak nauwelijks onderbouwd kunnen worden. Op Sardinië staan echter een paar bomen waarvan de uiterst respectabele leeftijd betrouwbaar is vastgesteld. Althans, dat mogen we aannemen.
We zijn in het noorden van het eiland. Een mooie rit langs het prachtige Lago di Liscia, waarvan je hierboven foto’s zag, heeft ons naar het gehucht Santu Baltólu di Carana gebracht. Nou ja, gehucht – afgezien van een barretje bij de plek van bestemming hebben we in de verre omtrek geen huizen gezien. Dat hoeft ook niet, want we komen hier voor de Olivastri Millenari di Luras, een groep olijfbomen met duizelingwekkende leeftijden. Het oudste exemplaar wordt lokaal s’Ozzastru genoemd en ook wel aangeduid als il patriarca, patriarch of aartsvader.
Een mooie naam voor een boom die, en nu komt het, tussen de 3000 en 4000 jaar oud is en daarmee waarschijnlijk de oudste van Italië mag heten. Dit is niet zomaar een bewering, want de datering is afkomstig van wetenschappers van de Universiteit van Sassari. Als leek die er verder geen verstand van heeft verbaas ik mij wel over de ruime marge van 1000 jaar in die taxatie. Hoe het ook zij, onderzoekers van de universiteit hebben de oeroude bomen in deze verlaten streek ‘ontdekt’ en het instituut heeft sindsdien de zorg voor de meest kwetsbare exemplaren op zich genomen. Il Patriarca geldt sinds 1991 als natuurmonument en heeft een beschermde status. Voor de liefhebbers: het gaat om een wilde olijf, olea oleaster var. Sylvestris.
Een paar gegevens over het monumentale gevaarte: hij is veertien meter hoog en de stam heeft aan de basis een omtrek van achttien meter en zestig centimeter. De kruin strekt zich uit over zeshonderd vierkante meter. Op de foto’s kun je goed zien hoe hij zich dapper staande houdt met behulp van enorme, breed uitwaaierende wortels. Of zijn het takken die na aanraking met de aarde zijn gaan wortelen?
Vanwege de beschermde status is de patriarca omheind; je kunt hem daarom alleen van enige afstand zien en fotograferen. Tijdens ons bezoek weerhield dit een ander koppel er niet van om over het hek te klimmen en rond de stam te gaan flaneren. Er moesten namelijk nodig selfies gemaakt worden. Kennelijk waren zij niet op de hoogte van de legendes die de boom omgeven. Zo wordt er verteld dat onder de boom een schat ligt die bewaakt wordt door reusachtige bijen. In een ander verhaal is die schat al opgegraven door een jongen die door zijn overleden opa ingefluisterd kreeg dat hij ‘honderd passen noordwaarts van het kerkje van Santu Bartolu’ moest zoeken.
In de directe nabijheid van de patriarca staat een jonger familielid, dat de bescheiden leeftijd van 2000 jaar heeft. Deze olijfboom is wel vrij te bezichtigen. Om je een idee te geven van het formaat van deze nazaat van het familiehoofd , was Catja zo vriendelijk om met hem te poseren.
Het geeft een wonderlijk gevoel om in de stilte van de natuur de stam aan te raken, de bizarre vormen van de grillige takken te aanschouwen en de beschutting te voelen van het enorme bladerdek. Wat heeft deze boom in zijn leven allemaal zien voorbijkomen, zo niet letterlijk dan toch figuurlijk? En was hij misschien ook betrokken bij de legendarische slag tegen de orks van Saruman bij Isengard? Hij lijkt immers sprekend op de heroïsche Enten die zich daar in de strijd wierpen. Om de magische sfeer nog wat op te voeren zijn er de honderden torentjes van stapelstenen die de gewijde bodem onder de boom bewaken en onheil moeten bezweren.
De Olivastri Millenari zijn niet vrij te bezoeken. Je moet een – overigens bescheiden geprijsd – kaartje kopen bij de bar aan de ingang van het parkje, waarna je naar het beginpunt wordt geleid en een korte uitleg krijgt. Meer informatie vind je op Home | Olivastri Millenari Luras.
Fotocredits: alle foto's eigen werk
Opmerkingen