Wie vroeger met zijn geloofsovertuiging wat afweek van de officiële leer van de Kerk was zijn leven niet zeker. Berucht is de Inquisitie, door de Kerk al rond 1200 bedacht als repressie-instrument tegen ketterse bewegingen. De afgrijselijke moordpartijen op katharen en waldenzen vormen zwarte bladzijden in de geschiedenis van de Kerk. Een apart verhaal vormt de Spaanse Inquisitie, die later werd ingesteld door de Spaanse vorsten en rond 1500 actief werd. Deze Spaanse Inquisitie richtte zich vooral, maar niet uitsluitend, tegen joden, en had ook als functie om via het bewaken van religieuze eenheid het concept van de nationale staat te versterken.
In de hoogtijdagen van de Inquisitie was Sicilië in handen van de Spanjaarden, en zo komen we bij de link met Palermo. Midden in deze stad staat Palazzo Chiaramonte, rond 1300 gebouwd door de gelijknamige familie, een van de machtigste adellijke clans op Sicilië. Toen deze familie een eeuw later in ongenade viel, werd het paleis getransformeerd tot een residentie van het Spaanse (destijds Aragonese) vorstenhuis.
Van 1600 tot 1782 was in het paleis het tribunaal van de Inquisitie gevestigd en werden ruimtes in het gebouw gebruikt als kerkers, Carceri dei Penitenziati, of Carceri dei Gesuiti genaamd. Wat zich daar in het gevangeniscomplex allemaal afspeelde kon vermoedelijk niet helemaal het daglicht verdragen, want bij de opheffing van de Inquisitietribunalen in 1782 werd het hele (geheime) archief verbrand.
Het bijzondere van deze kerkers is, dat de wanden volbehangen zijn met teksten en tekeningen van de toenmalige gevangenen. In de tweede helft van de vorige eeuw is het paleis volledig gerestaureerd en kwamen deze graffiti onder het stucwerk tevoorschijn. Bij de restauratie ontstond een boel ophef, omdat sommige bij het project betrokken partijen de historische elementen die op een of andere manier herinneringen konden oproepen aan episodes van de Inquisitie wilden laten verdwijnen. Gelukkig kon dit verhinderd worden en werden de graffiti in ere hersteld, als indringende getuigenissen van een luguber verleden dat niet eens zo heel ver achter ons ligt.
Dat het de gevangenen was toegestaan om de muren van hun cellen vrijelijk te ‘bewerken’ met inscripties is overigens wel opmerkelijk, want deze waren natuurlijk niet bepaald complimenteus aan het adres van de Inquisitie en de Kerk. Een verklaring zou kunnen zijn, dat het regime hen bewust hun gang liet gaan vanuit de gedachte dat ze op die manier stoom konden afblazen, hetgeen bevorderlijk zou zijn voor rust en orde in de gevangenis.
Na het zien van de beklemmende beelden in de kerkers kun je in het museum van Palazzo Chiaramonte ook een wat vrolijker tafereel aanschouwen, namelijk de prachtige impressie van de Vucciria, een van Palermo's beroemde markten, van de hand van Renato Guttoso.
