Asolo is zo’n innemend stadje waar je bij eerste kennismaking meteen voor valt. Hoe dat komt is altijd moeilijk te omschrijven. In dit geval misschien, omdat je er een soort samenballing van dat typische Italiëgevoel ervaart?
Het plaatsje ligt niet ver van Bassano del Grappa en ook op redelijke afstand van Treviso. We zijn dus in Veneto, en wel precies op het punt waarop de oostelijke Povlakte overgaat in de voor-Alpen van Belluno. Asolo noteert een hoogte van 200 meter, maar je hebt meteen al het gevoel dat je midden tussen de heuvels zit.
Vaak beginnen mijn artikeltjes met een stukje geschiedenis. Dat wordt misschien wel eens eentonig, want voor je het weet gaat het weer over de Romeinen of zelfs nog ouder beschavingen. Maar ja, we zijn nu eenmaal in Italië en dat wilden we toch? In Asolo zijn resten gevonden van termen, een forum, een theater en een aquaduct. Sporen genoeg dus, maar omdat al die resten begraven liggen onder latere bebouwing is er zo goed als niets van te zien. Die later tijden zijn gelukkig meer dan de moeite waard.
Het gezicht dat Asolo ons vandaag de dag toont begint in de Middeleeuwen. In de 12e eeuw werd er een imposante burcht gebouwd, die nu eenvoudigweg La Rocca genoemd wordt en waarvan de massieve muren nog steeds overeind staan. Ooit vormde deze Rocca een geheel met de verdedigingsmuren van Asolo. Later kwam de stad onder het bewind van de Republiek Venetië en in die periode beleefde Asolo zijn bloeitijd. Het hoogtepunt viel samen met de jaren waarin de voormalige koningin van Cyprus, Caterina Corner, als Vrouwe van Asolo resideerde in het stedelijk kasteel. Over haar later meer.
Hartje van de stad is de Piazza Garibaldi, waar het goed toeven is op de terrassen van diverse restaurants en bars. De Fontana Maggiore op het plein getuigt van de voormalige Venetiaanse aanwezigheid: zie de gevleugelde leeuw op de top van het zuiltje. De Venetianen lieten overal waar zij de scepter zwaaiden hun spoor na in de vorm van het symbool van San Marco.
Vanaf het plein kijk je in oostelijke richting uit over de hoger gelegen Villa Scotti Pasini, een enorme villa die halverwege de 18e eeuw gebouwd werd en aan het eind van de 19e eeuw verder vervolmaakt werd door de zoon van de beroemde Engelse dichter Robert Browning. In die tijd was Asolo een trefpunt van voornamelijk buitenlandse aristocraten en intellectuelen. Achter de villa zie je op de heuvel de eerdergenoemde Rocca liggen.
Aan de rand van het plein verrijst de Dom van Asolo, gebouwd op de resten van een veel oudere kerk. Al rond 600 had de stad een bisschopszetel. Zijn huidige uiterlijk kreeg de dom rond 1600, terwijl de voorgevel aan het eind van de 19e eeuw een facelift kreeg met behoud van de romaans-gotische signatuur. De toren is dan weer uit de 15e eeuw. Ik heb de kerk (gesloten) niet van binnen kunnen bezoeken, maar zij herbergt diverse prestigieuze kunstwerken, waaronder de Assunta van de beroemde renaissanceschilder Lorenzo Lotto. Ook is er een kopie van een werk van Titiaan te bewonderen. Asolo is nog een paar andere kerken met een respectabele leeftijd rijk, waaronder de Santa Caterina en de San Gottardo.
Over de Via Regina Cornaro is het vanaf het plein maar een klein stukje lopen naar het Castello. Op de plek van het kasteel hadden de Romeinen al een castrum. In de 13e eeuw behoorde het kasteel toe aan de roemruchte condottiero Ezzelino da Romano, de belangrijkste strijdmakker van keizer Frederik II. Zoals het een militair bolwerk betaamt ziet de burcht er aan de voorzijde behoorlijk grimmig uit. Dat geldt vooral voor de massieve toren.
Aan de achterzijde, waar in de loop van de tijd verschillende keren verbouwingen zijn doorgevoerd, oogt het wat gezelliger. Dat is voornamelijk te danken aan Caterina Corner, voormalig koningin van Cyprus, die vanaf 1489 bewoner was van het kasteel. Twintig jaar lang had zij hier, in de beste traditie van de Renaissance, een hof dat bevolkt werd door prominente kunstenaars en intellectuelen, onder wie schilders als Giorgione en Lorenzo Lotto en schrijvers als Pietro Bembo. Zulke hoven waren doorgaans voorbehouden aan de Signori van de grote, bloeiende steden van die tijd; denk aan de Medici in Florence, de Este in Ferrara en de Gonzaga in Mantova. Des te opmerkelijker dus, dat Caterina een vergelijkbaar ideaal kon realiseren in een klein, vrij afgelegen stadje als Asolo. Haar faam blijkt uit het feit dat ze geportretteerd is door grootheden als Titiaan, Gentile Bellini en Albrecht Dürer. Ook Lorenzo Lotto gaf haar een plek op een van zijn werken.
Caterina Corner (1454-1510) was een telg uit een zeer aanzienlijke Venetiaanse familie. Door een huwelijk met Giacomo II, bijgenaamd de Bastaard, werd zij koningin-gemaal van Cyprus, dat destijds onder de invloedsfeer van de Republiek Venetië viel. Giacomo stierf al spoedig na het huwelijk, waarna Caterina regentes werd voor het pasgeboren zoontje en vervolgens, toen dit kind ook vroeg overleed, regerend vorstin over Cyprus. Omdat het onrustig was op het eiland en Venetië beducht was voor ongewenste ontwikkelingen, deed Caterina in 1489 op verzoek van de doge vrijwillig afstand van haar heerschappij. Als tegenprestatie ontving ze onder meer het kasteel van Asolo en bovendien een riant jaarinkomen, dat haar in staat stelde om van Asolo een belangrijk cultureel centrum te maken. Toen in 1509 de troepen van keizer Maximiliaan Noord-Italië binnenvielen, moest Catharina vluchten naar Venetië, waar ze in 1510 overleed. Op haar grafmonument in de Chiesa di San Salvador is het moment afgebeeld waarop zij de kroon van Cyprus overdraagt aan de doge.
Tegenwoordig huisvest het kasteel een theater, een restaurant en een bar. Het theater is opgedragen aan de legendarische actrice Eleonora Duse, die in Asolo een huis had en er ook begraven ligt.
Het leukste stukje Asolo is misschien wel de smalle straat die vanuit het zuiden toegang geeft tot het stadje en uitkomt op de Piazza Garibaldi. Je vindt er een sfeervol samenspel van portici, fraaie gevels en mooie, soms chique winkels die aantonen dat Asolo nog steeds zeer in trek is bij een welgesteld publiek. Ook biedt het straatje op een paar punten fraaie doorkijkjes naar het oude centrum.
Breng je een bezoek aan Asolo, neem dan de gelegenheid te baat om in het nabijgelegen Maser de Villa Barbaro te bezichtigen, een meesterwerk van de fameuze renaissance-architect Andrea Palladio. Je zult je ogen uitkijken!
Foto's:
foto 1: Asolando1984, Wikimedia
foto 27: Wikimedia, publiek domein
foto 30: Patrick Denker, Wikimedia
foto 31: Stefan Lew, Wikimedia
foto 32: Wikimedia, publiek domein
foto 33: Wikimedia, publiek domein
Overige foto's: eigen werk