Bij Benevento moet je onwillekeurig denken aan ‘gunstige wind’ of iets dergelijks, maar met windstromen heeft de plaatsnaam niets te maken. In het Osco-Sannitisch heette de stad Maloenton, wat door de Romeinen verbasterd werd tot Maleventum. Maar ook de Romeinen hadden zo hun associaties, want omdat ze die naam ongunstig vonden klinken werd hij na de veldslag tegen Pyrrhus in 275 voor Christus veranderd in Beneventum. Bijgeloof is van alle tijden, maar dat doet geen afbreuk aan de aangename sfeer van deze provinciestad.
Na de val van Rome stichtten de Longobarden in de 6e eeuw het ducato van Benevento,
dat als zelfstandig gebied bleef bestaan tot 1053, toen het onderdeel werd van de Kerkelijke Staat. Sporen uit de Longobardische tijd zijn nog op allerlei plaatsen in de stad te vinden, zoals in de kerk van Sant’Ilario a Port’Aurea, een merkwaardig bouwwerk uit de 6e of 7e eeuw dat met zijn hoekige en sobere vormen nauwelijks als kerk herkenbaar is. Alleen de kleine absis verraadt zijn functie.
De stad kent een turbulente geschiedenis. Door de eeuwen heen werd ze diverse keren verwoest door oorlogen en aardbevingen. Toch herbergt Benevento nog steeds belangrijk historisch erfgoed. We gaan langs bij het Romeins Theater, de Boog van Trajanus, de Dom en de Santa Sofia.
Het Theater werd in de 2e eeuw gebouwd in opdracht van keizer Trajanus en ingewijd door diens opvolger Hadrianus. Onder het halfcirkelvormige complex, dat plaats bood aan maar liefst 10.000 toeschouwers, ligt vermoedelijk nog een ouder theater. Tegenwoordig worden er weer voorstellingen gegeven. De grootte van het theater illustreert het belang van Beneventum in de Romeinse tijd.
Trots van de stad is de Boog van Trajanus, de best bewaarde Romeinse triomfboog van Italië. Zelfs in Rome vind je geen gaver exemplaar. De 15 meter hoge boog werd door keizer Trajanus opgericht als monumentaal beginpunt van de Via Traiana, de weg die van Benevento naar Brindisi voerde. Heel symbolisch laten de reliëfs aan de zijde die naar de stad gericht is taferelen zien die in het teken staan van de vrede, terwijl de naar buiten gerichte reliëfs oorlogsscènes bevatten. De boog is aan de binnenzijde bedekt met cassettes.
Ook de Dom, voluit Santa Maria de Episcopio genaamd, heeft een respectabele leeftijd. Hij dateert uit de 8e eeuw, maar de huidige romaanse voorgevel in Pisaanse stijl is opgetrokken in de 12e eeuw. Uit die tijd is ook de enorme, uit 72 panelen bestaande bronzen deur, de Janua Major. Wie dit pronkstuk vervaardigd heeft, is niet met zekerheid bekend.
De voorgevel heeft drie portalen, met daarboven een rij arcaden en een loggia. De toren, een eeuw later gebouwd, is gotisch. Kijk eens hoe fantastisch de in de gevel verwerkte sculpturen en ornamenten zijn.
In de 8e eeuw, onder de heerschappij van de Longobarden, werd er blijkbaar druk gebouwd, want ook de Santa Sofia is uit die tijd. De kerk werd door hertog Arechis opgericht onder de naam Agia Sofia, een verwijzing naar het beroemde – toen nog christelijke – heiligdom in Constantinopel. De huidige barokke voorgevel is op het eerste gezicht zo onbeduidend, dat je er achteloos aan voorbij zou lopen. Maar als je goed kijkt, zie je dat het portaal met zijn romaanse lunet en de twee oude zuilen deels bewaard is gebleven.
Helaas was ik op de beruchte maandag in Benevento en kon ik de kerk niet van binnen bekijken... de van internet geplukte afbeelding geeft een idee van de bijzondere interne architectuur.
De echte verrassing wacht in het naastgelegen 12e-eeuwse klooster, waarvan de omgang, die Arabische invloeden laat zien, wordt gesierd door zuilen met adembenemend mooie kapitelen. Juweeltjes, die met hun typisch romaanse, fantasierijke expressiviteit behoren tot de fraaiste en meest karakteristieke die ik in Italië ooit zag.
Geen wonder, dat het complex van Santa Sofia zich mag tooien met de titel Patrimonio dell’Umanità. Zeker het bezoeken waard is ook het in het klooster ondergebrachte Museo del Sannio. Uiteindelijk blijkt het dan toch zo te zijn, dat de wind je de goede richting opgedreven heeft – naar Benevento.
Fotocredits:
foto 6: Leocicer, WikiMedia
foto 7: Achille Luongo, WikiMedia
foto 13: Miguel Hermoso Cuesta, WikiMedia
overige foto's: eigen materiaal