Ergens had ik gelezen dat Agnone de bijnaam ‘stad van de zeven kerken’ heeft. Het is maar een naam, maar wat het te betekenen heeft ontdekte ik de dag na aankomst, toen ik op zondagochtend in mijn hotelbed wakker werd van het sonore gedreun van tientallen kerkklokken die met hun eindeloos gebeier een overweldigend concert ten gehore brachten. Hoewel ik zo’n beetje het bed uit trilde, bleef ik nog een half uurtje vergenoegd liggen luisteren.
Agnone telt veel meer dan zeven kerken, dus die ‘zeven’ is symbolisch, of een getal uit een ver verleden. De oudste is de San Marco, gebouwd door Venetianen, vandaar de naam.
Venetianen, hoe zit dat? We zijn hier immers in Molise, ver weg van de Serenissima. Maar de geschiedenis van Italië is complex: in het hart van de Middeleeuwen was er een machtige familie, de Borrelli, die het voor het zeggen had in het zuidelijke deel van Abruzzo en het noorden van Molise. Leden van deze familie waren in dienst van de Republiek Venetië als huurlegercommandanten, en op enig moment namen zij groepen Venetiaanse soldaten en ambachtslieden mee naar hun thuisgebied. Daarmee begon, in de twaalfde eeuw, ook de echte geschiedenis van Agnone.
Zoals gezegd, kerken zijn er genoeg in Agnone. De meeste zijn romaans of gotisch, maar het interieur is vaak in barokstijl getransformeerd. De Sant’Emidio is misschien wel de meest bijzondere kerk, met een prachtig gotisch portaal en een rozet daarboven. Binnen staat de hele kerk vol met attributen van beschilderd houtsnijwerk: de altaren, de preekstoel, de beelden, de plafonds, alles is van hout, polichroom beschilderd. Je hoeft het niet mooi te vinden, maar apart is het wel. Blijkbaar gaat het om een lokale traditie, want in andere kerken trof ik een soortgelijke inrichting aan.
Absolute trots van Agnone – en ook weer gerelateerd aan de religieuze wereld – is de Fonderia Marinelli, een klokkengieterij. Niet zo maar een fabriekje, want deze Fonderia geldt met een geschiedenis die zo’n duizend jaar teruggaat als het oudste bedrijf van Italie en misschien van de hele wereld. In vele beroemde kerken over de hele wereld hangen klokken van Marinelli. Ook vervaardigde de Fonderia de Vaticaanse klokken voor het Heilig Jaar 2000 en de officiële klokken voor de viering van het 100-jarig en 150-jarig bestaan van Italië.
Een bezoek aan de gieterij (je kunt er een rondleiding boeken) is buitengewoon interessant. Er wordt nog volkomen ambachtelijk gewerkt en de procedés en middelen van nu zijn dezelfde als die van honderden jaren geleden. Het hele proces om één enkele klok te maken vergt maar liefst drie maanden!
De rondleiding door de Fonderia omvat ook een bezoek aan het museum, waar je onder andere gepensioneerde klokken ziet staan, totaal verweerd en met uitgesleten binnenwanden. Zij ondergaan hier lijdzaam hun lot na door de eeuwen heen met ontelbare klepelslagen dienst te hebben gedaan. Ondankbaar? Misschien wel; als ik klok was, zou ik liever omgesmolten worden om zo aan een nieuw leven te kunnen beginnen.
Een leuke wetenswaardigheid: het oudste document dat in het museum bewaard wordt is een Nederlandstalige uitgave uit 1684 van De Tintinnabulis, een werk dat zo’n beetje geldt als de bijbel voor klokkengieters.
Agnone fascineert ook in de kleine details. Al rondwandelend ontdek je de meest uiteenlopende en verrassende straatornamenten, uithangborden en inscripties.
Wat te denken van deze: ‘Blijf niet staren gij domkop, zo heeft de baas het gewild.’
En voor zijn patiënten valt te hopen, dat de tandarts die dit bord aan de gevel heeft hangen in zijn praktijkvoering een beetje met de tijd is meegegaan.
